24 Nov Zorgtuinen -een breed begrip-
Zorgtuinen hebben als kenmerk dat ze specifiek zijn ontworpen voor een veelal kwetsbare doelgroep. Ze hebben tevens een therapeutisch doel en dienen om het contact met de natuur te herstellen. Dat roept de vraag op waar precies de grenzen liggen die het begrip zorgtuin kaderen. Wat ons betreft is het een breed begrip en mag er vrij invulling worden gegeven aan zorgtuinen, mits de zojuist genoemde kenmerken van toepassing zijn. Zorgtuinen voldoen doorgaans aan een aantal eisen die vanuit specifieke doelgroepen een voorwaarde zijn. Denk aan een herkenbare structuur, die de gebruikers gemakkelijk kunnen herkennen. Ook moet een zorgtuin veilig zijn. Veiligheid is voor elke doelgroep anders in te vullen. Neem bijvoorbeeld een zorginstelling waar mensen met vergaande dementie wonen. Een afsluitbaar hek rond het terrein is in dit voorbeeld een logische en vanzelfsprekende veiligheidsvoorziening. In het geval van een terrein waar cliënten gebruik maken van een rolstoel of moeilijk ter been zijn, zijn brede vlakke paden zonder obstakels een voorwaarde.
Maar wat nou als een groep vitale senioren zich wil vestigen in het buitengebied en ze op eigen terrein een tuin willen inrichten die zowel ontspanning als rust biedt. De voorwaarde is in eerste instantie dat het een mooie tuin wordt, waar ze dagelijks van kunnen genieten. Tevens wordt een moestuin ingericht, waar men gezamenlijk of per tourbeurt in werkt. Omdat deze mensen een bepaalde leeftijd hebben en toch in de tuin willen blijven werken, laten ze bakken maken waar op hoogte aan gewerkt kan worden. Mocht het nodig zijn, dan kan zelfs een bewoner in een rolstoel aan deze plantenbak werken. De tuin is tevens bedoeld om het contact met de natuur te behouden of te herstellen. Daarmee heeft deze tuin en wellicht elke tuin een therapeutische werking. Elke tuinier kan u hier meer over vertellen. Betreft het hier een zorgtuin?
Een ander voorbeeld zijn de natuurlijke groene speelplaatsen voor basisscholen. Deze worden aangelegd zodat kinderen weer “vrij” buiten kunnen spelen. Lekker ravotten in het groen, spelen met aarde en water. Kinderen voelen hier weer contact met de natuur en ook voor kinderen kan buitenspelen helend zijn al is buiten spelen in feite de normaalste zaak van de wereld. Althans dat zou het moeten zijn. De bekende realiteit is dat kinderen (te) veel binnen zitten. Dus groene speelplaatsen hebben ook kenmerken van zorgtuinen.
Zorgtuinen worden vaak in één adem genoemd met healing environments. Elke natuurlijke omgeving die doelbewust is ontworpen en aangelegd om mensen weer in contact te brengen met de natuur kan een healing environment zijn. Het is eigenlijk triest dat het zover is gekomen dat er nieuwe natuur gecreëerd moet worden. Kostbare natuur is decennia lang te gemakkelijk opgeofferd aan verstedelijking. Het is hoopvol dat natuur meer naar waarde geschat wordt bij het ontwikkelen van nieuwe wijken. Ook al is nog niet altijd sprake van natuurinclusief ontwerp, we hebben er vertrouwen in dat dat steeds vaker wel het geval gaat zijn. Bij een natuurinclusief ontwerp wordt de kwaliteit van het groen al vanaf de tekentafel meegenomen in de ontwikkeling. Hierover vertellen we meer in onze volgende blog: Natuurinclusief ontwerpen.